Küreselleşmeyle birlikte zamansal, mekânsal, zihinsel sınırlar ortadan kalkmış, yeni iletişim teknolojilerindeki gelişmelerle birlikte mekânın ulaşılabilirliği, bilgi edinimi ve öğrenme yetisi de değişmiş ve gelişmiştir.

Özellikle internetin kullanım alanın genişlemesiyle başlayan bu süreç world wide web (www) platformunun oluşturulmasıyla daha da yaygınlaşmıştır.

WWW ağı deyince aklımıza sinir sistemimizi getirebilirsiniz. Benzer şekilde insanlar sinir ağları sayesinde bilgi/his/duyu beyne taşıyorlar buradan verilen emirlerle de kasları ve eklemleri yönetiyorlar. Burada bahsettiğimiz ağ ise internettir. Yani bir birine bağlı bilgisayar sistemleri. Web ise bu ağ üzerinde yayınlanan birbirleriyle bağlantılı hiper-metin dokümanlarından oluşan bilgilerin birbirine taşınarak oluşturdukları bilgi sistemidir.

Hiper-metin denilen köprü(link), paragraf, başlık vb meta-veriler ağlar arasında taşınarak büyük bir bilgi ağı oluşturulur. Bu taşıma sırasında kullanılan dile HTML yani Hyper Text Markup Language denir. Bu dilin bilgisayarlar arasında taşınma protokolüne ’de HTTP yani Hyper Text Transfer Protocol denir. Bu sayede istemci yani sizin tarayıcınız sunucudan istek cevap yöntemi ile haberleşmiş olur.

Web’in oluşabilmesi ve gelişebilmesi için bir takım standartların belirlenmesi gerekiyordu. Bu standartları belirleyen Konsorsiyum W3C deniyor. Bu standartlar webin gelişmesinde çok önemli rol oynuyor çünkü bir çok farklı cihaz, işletim sistemi, tarayıcı/istemci aynı web sayfasının çalışabilmesi oldukça zor. Standartlar bu sayfaların farklı tarayıcılarda da çalışabilmesini sağlıyor. Örneğin Firefox, Opera, Internet Explorer, Safari, Chrome, Yandex , Edge sayesinde biz dünyanın herhangi bir yerinde size sunulan Hyper-metin dosyalarına erişip bunlardan faydalanabiliriz.

Tabi yukarıdaki standartlar biz insanların web ihtiyaçları doğrultusunda değişti ve gelişti, aşağıda bu durumu özetlemeye çalışacağım;

Web 1.0. (Publishing Web) (1990-2000 li yıllar)

Web’in ilk çıktığı zamanlarda amaç düz statik sayfalar oluşturmak ve bunlar üzerinden Metin, Ses, Resim ve Video gibi dosyaları paylaşmaktı. Bu sistemde kullanıcı web sayfası ile etkileşimde bulunamıyor sadece onun sunduğu verileri görüntülüyordu.

Web 2.0. (Social And Co-Created Web)

Web 2.0 Katılımı bu çağın en önemli özelliğiydi ve bu nedenle 'Sosyal Web' olarak biliniyor. Burada kullanıcılar birbirleriyle etkileşime girdi ve bağlantı kurdu. Tüm dünya için bilgi üretmek, paylaşmak, dünya ile topluluk etkileşiminin gücünü kanıtlayan en iyi öğrenme kaynaklarını üretmek için işbirliğini yaptığı dönemdir.

Web 2.0 Web’de uygulama geliştirmek, bu uygulamaların görüntülerinin ve etkileşimlerinin masaüstü uygulamaları aratmayacak şekilde olmasını sağladı (HTML5, CSS3 vb).

Web’de çalışan uygulamaların birbirleri ile iletişim kurarak daha zengin ve etkileyici uygulamalar oluşturabilmesi sağladı (RSS, Webservices, Mashups vb).

Web’de insanların birbirleri ile etkileşime girip veri alışverişi yapmalarını sağladı. Facebook, Twitter, Oyunlar, Alışveriş siteleri vb.. insanların birbirleri ile iletişim kurabildikleri ortamlar oluşturdu.

Web 3.0. (Semantic & Intelligent Web)

Web 3.0 İnsanlarla cihazlarla etkileşime girdiği dönemi ifade etmektedir.  Bu dönem halk arasında “Nesnelerin İnterneti” (Internet Of Things - IOT) olarak biliniyor. Bu dönemde  Cihaz ve internet kullanımı herkesin rutini haline geldiği dönemdir.

Web 4.0. (The Mobile, Machine and Object Web)

Web 1.0–3.0 arasındaki içerikler genelde insanların oluşturduğu veriler iken artık insanların wireless teknolojiler sayesinde cihazlar, araçlar ve nesnelerin ürettiği bilgilerin ortak ağa dahil edilmesi, aynı zamanda gerçek olmayan sanal dünya nesnelerinin bu ağa dahil edilmesi ve oluşturulan içeriklerin bu ağdaki bağlantılar tarafından kullanılabileceği bir dönem olacak.

Örneğin Self-Driving/Driverless (Otonom) aracınız bir yere giderken verilerini önceden buluta aktaracak , bu bilgi diğer araç bilgileri ile birlikte işlenerek size en uygun rota belirlenecek, bu sayede hem daha hızlı, hem daha az enerji kullanarak hedefinize ulaşabileceksiniz. Web 4.0 temelde insan üretimi içeriğin genişleyerek gerçek ve sanal dünyadaki akıllı cihaz ve eşyalardan gelen bilgilerinde bu ağa katılıp kullanılması ile oluşan evreye diyoruz. Dijital Yaşam, Akıllı Şehirler, Endüstri 4.0 ve Gelecek Yolculuk/Hareketlilik bu yapının üzerine inşaa edilecek. Tabiki artık sadece HTTP protokolü değil IOT için yani daha ufak ama daha sık veri aktarabilmek için MQTT vb protokollerde bu yapıda daha sık kullanılır hale gelecektir.

Web 5.0. (Sensory-Emotive Web)

Web duygusal olarak düz/sabit bir platform. Blog yazılarında, yorumlarda, Youtube, Instagram vs insanların duydu durumlarını emojilerle anlatsada bunlar tam gerçek zamanlı bilgiler değil. Sensör verilerinin artması örneğin Alexa ile konuşurken ses tonunuzdan modunuzu anlaması ve buna göre şarkılar çalması, akıllı saatların kalp atışlarınızdan veya kan basıncınızı ölçerek buna göre spor önermesi, Yani web’in insan veya insan topluluklarının duygu durumlarını kullanarak kararlar vermesi , buna göre daha çok önerilerde bulunduğu web seviyesidir.