Gelişen teknolojinin bir ürünü olarak ortaya çıkan akıllı cep telefonları, gündelik hayatın neredeyse vazgeçilmez bir parçası olarak hayatımızda yer edinmiştir. Akıllı telefonlar sayesinde her yerde internete ulaşım imkânı doğmuştur. Bu sayede akıllı telefonlar, dijital oyunlara, sosyal medya uygulamalarına ve müzik uygulamalarına ulaşmamıza da imkân tanımaktadır. We Are Social tarafından hazırlanan 2021 Türkiye Raporuna göre ülkemizde 16-64 yaş arası internet kullanıcılarının %97,2’si akıllı telefon sahibidir. Ülkemizde de geniş bir kitlenin sahip olduğu akıllı telefonların doğru kullanıldığı sürece birçok alanda yarar sağlayarak hayatımızı oldukça kolaylaştırırken, aşırı ve bilinçsiz kullanımı sonucunda ruh ve beden sağlığımız açısından büyük bir tehdide dönüşerek akıllı telefon bağımlılığına neden olabilmektedir.
Dijital telefon bağımlılığı: Olması gerekenden daha yoğun olarak telefon kullanımı sonucunda ortaya çıkan bir tür dürtü kontrol bozukluğu olarak kabul edilir. Temel olarak bakıldığında akıllı telefon bağımlılığına neden olan faktörlerin başında telefonun kendisi gelmemektir. Destex Digital araştırma şirketinin Türkiye’nin Dijital İstatistikleri (2020) Raporu’na göre Ülkemizde Mobil cihazlardan web trafiği %74,8 ile ilk sırada yer almaktadır. Bunun en temel sebepleri, sürekli olarak yanımızda taşıyarak internete bağlı kalabildiğimiz, dijital telefonlarımızla gerçekleştirilebilen sosyal medya uygulamalarını takip etmek, mobil oyun oynamak, mail ve kısa mesaj kontrol etmek gibi eylemlerdir. Bu eylemler sonucunda günlük yaşantımızda; arkadaşlarla beraber çıkılan bir yemekte sohbet etmek yerine herkesin telefonuyla ilgilenmesi, sokaklarda önüne bakmadan telefonuna bakarak yürüyen insanların görülmesi hatta bilgisayar televizyon gibi diğer dijital cihazların başındayken bile telefona odaklanılması alışagelmiş bir durum haline gelmiştir. Bu durumları göz önünde bulundurarak hazırladığımız çalışmada dijital telefon bağımlılığının belirtileri, zararları ve alınabilecek önlemleri yer almaktadır.
Dijital Telefon Bağımlılığının Nedenleri
Akıllı telefon bağımlılığı, kişilerin çeşitli ihtiyaçlara olan bağımlılığını kontrolsüz bir şekilde artıran çeşitli psikolojik nedenlere bağlı olarak gelişmektedir.
Telefon bağımlılığının ana nedenleri şunlardır:
- Sürekli yeni şeyler keşfetme ve deneyimleme dürtüsü, yeni teknolojilerin akıllı telefon üzerinden kullanılmasına yol açarak bağımlılığı gelişme riskini artırır
- Sosyal ağlar üzerinden özellikle genç bireylerin yeni arkadaş çevresi veya yeni ilişkiler oluşturma istekleri akıllı telefon bağımlılığı yapabilmektedir.
- Mobil teknolojilerin gelişmesi ile akıllı telefonlar, ileti oluşturmaktan önemli dosyaları depolamaya kadar yüzlerce görevi güvenli ve emniyetli bir şekilde yapmaları nedeniyle insanlarda telefon bağımlılığı oluşma sürecini hızlandırmaktadır.
- Akıllı telefon uygulamalarının kullanıcı arayüzleri, tasarımı veya renkleri insan beyni üzerinde güçlü bir etki yaratması nedeniyle kişiler telefonlarına ciddi bir şekilde bağlanırlar.
- Mobil oyunlardaki puan kazanma, sosyal medyada bulunan profillerin beğenilme sayıları gibi ödülleri elde etmek için sürekli telefonlara gereksinim duyulması telefon bağımlılığı riskini artırmaktadır.
Dijital Telefon Bağımlılığının Belirtileri
Dijital telefon kullanma davranışına bağımlı olmanın belirtileri çok çeşitli olarak ifade edilmişse de hepsinde ortak olarak aşırı düzeyde dikkat ve kontrol edilemez kullanım belirtilerinin akıllı telefon bağımlılığının en temel iki göstergesini oluşturmasıdır.
- Diğer insanlara göre çok daha uzun süre telefon kullanımı
- Telefonsuz kalındığında yoksunluk belirtileri gösterme, öfke, depresyon
- Telefondan uzak kalındığı bazı zamanlarda mide bulantısı, baş ağrısı ve baş dönmesi hissi
- Telefonla yapılan eylemler nedeniyle iş ve okul hayatında başarısızlık
- Yüz yüze görüşme yerine telefonla iletişimin tercih edilmesi
- Sosyal hayattan kendini uzaklaştırma
- Telefonla fazla zaman geçirilmesi sebebiyle uyku ve yeme düzeninde bozukluklar
- Zor dönemlerde kaçış yolunu akıllı telefon kullanımında arama
- Yüz yüze görüşmelerde bile göz teması kurmak ve sohbet etmek yerine telefona bakma
- Sürekli telefonu kontrol etme ihtiyacı
Dijital Telefon Bağımlılığının Zararları
Dijital telefon bağımlılığının fiziksel sağlığa, akademik çalışmalara, psikolojik sağlığa ve sosyal ilişkilere olumsuz etkileri olduğu çalışmalarla desteklenmiştir. Genel kanıya göre akıllı telefon bağımlılığı tedavi edilmedikçe, insanlar aşağıdaki riskler ile karşı karşıya kalabilirler.
- Aile, sosyal ilişkilerde çatışma
- Ani ve anlamsız biçimde değişen ruh durumları
- Telefonla yapılan eylemler nedeniyle iş ve okul hayatında başarısız gösterme
- Yaptığı ya da telefon sebebiyle yapamadığı işler için suçluluk duyma
- Öfke ya da yoksunluk belirtileri gösterme
- Sürekli ve öfkeli biçimde kendini savunma mekanizması geliştirmek
- Sosyal hayata kendini kapatma ve zamanı yönetme güçlüğü
- Yeni sorumluluklar almama, sorumluluklarından kaçma ya da aldığı sorumlulukları yerine getirmeme
- Telefonun sık kullanıldığı el ve parmaklarda rahatsızlık hissi
- Baş ağrıları ve baş dönmeleri ile birlikte kimi zaman mide bulantısı
- Düzensiz beslenmeye bağlı sindirim sorunları ve uyku düzeninde bozulmalar
- Boyunda, belde ve sırtta meydana gelen ağrılar ve göz problemleri
Dijital Telefon Bağımlılığına Karşı Alınabilecek Önlemler
- Tüm mobil cihazların internet bağlantılarını kesebilirsiniz.
- Kullanmak zorunda olmadığınız, bağımlılık yapabilecek uygulamaları akıllı telefonunuzdan kaldırabilirsiniz.
- Gün içinde akıllı telefon kullanım süresini sınırlayan kullanım planları yapabilirsiniz.
- Yalnız olduğunuzda akıllı telefonunuzla meşgul olmak yerine üretken alışkanlıklar geliştirebilirsiniz
- Aileniz ve arkadaşlarınız ile birlikte sosyal aktiviteler yapabilirsiniz
- Toplantı, spor aktiviteleri veya yemek gibi zorunlu olmadığınız durumlarda cep telefonunuzu kapatabilirsiniz
- Akıllı telefon kullanım sürelerini otomatik olarak sınırlayan mobil uygulamaları kullanabilirsiniz.
- Akıllı telefonlarınızı yatmak için kullandığınız odanın dışında bırakabilirsiniz.
Kendinize başka alternatifler seçebilirsiniz.
- Doğa yürüyüşleri ve spor yapabilirsiniz.
- Zamanınızı değerlendirmek için hobiler edinebilirsiniz.
- Sanatsal veya kültürel uğraşlar edinebilirsiniz.
- Sosyal beceriler geliştirebilir, ilgi alanına uygun sosyal gruplara katılabilirsiniz.
- Bir bitki ya da hayvanın bakımını üstlenebilirsiniz.